Uniwersytet Łomonosowa w Moskwie
Uniwersytet Łomonosowa to typowy przykład architektury socrealistycznej.
Rewolucja radziecka za cel do zrealizowania (bez względu na koszty) powzięła przebudowę społeczeństwa w każdej ze sfer jego działalności, nie było zatem żadnych przesłanek, aby architekturę wyłączyć z tego nurtu. Czy istniała jednak porewolucyjna architektura? Bolszewicy nie mając czasu na realizację pracochłonnej polityki architektonicznej ograniczyli się do kontynuacji myśli F. Engelsa, iż nie istnieje coś takiego jak architektura, istnieje tylko problem mieszkaniowy, który łatwo można zlikwidować dzieląc istniejącą liczbę mieszkań na tyle ilu jest mieszkańców. Wymagało to wywłaszczenia pewnej liczby właścicieli i "zagęszczenia", ale ten problem został dość szybko rozwiązany. W sferze projektów istniała oczywiście wspaniała tradycja awangardowa (futuryzm i konstruktywizm), która przyniosła często genialne i szalone zarazem wizje nowoczesnego, socjalistycznego miasta. Majakowski w swym entuzjazmie zaproponował, aby dziełem sztuki stała się cała ulica, fabryka, warsztat, mieszkanie, tramwaj; Tatlin projektuje "Pomnik III Międzynarodówki", który wzbudza jednak bardzo niechętne reakcje dwóch najważniejszych postaci Rosji porewolucyjnej - Trocki twierdzi, że wiece nie muszą odbywać się w cylindrze, natomiast (co znacznie istotniejsze) Lenin potraktował projekt Tatlina jako przyczynek do ataku na eksperymenty rosyjskiej awangardy: Nie mogę cenić dzieł ekspresjonizmu, futuryzmu, kubizmu i innych izmów jako najwyższego wyrazu artystycznego geniuszu. nie rozumiem ich. nie dają mi żadnej przyjemności. Projekty architektoniczne Tatlina, El Lissitzky`ego nie miały już żadnych szans na realizację. Próbą syntezy doświadczeń konstruktywistów i funkcjonalnej budowli socjalistycznej miały być projekty redakcji "Prawdy" i Pałacu Pracy wykonane przez braci Wiesninów w 1923/24 roku. Nadmiar jednak elementów żelbetonowych i wykorzystanie masztów radiowych, siatek żelaznych spowodował niechęć decydentów dla tego projektu. Architektura radziecka (lub raczej architekci) musiała respektować estetyczne upodobania przywódców partii, najpierw Lenina a potem Stalina, dla których ideałem piękna były monumentalne budowle antycznej Grecji. Dopiero w 1928 roku w środowisku architektów pojawiły się socrealistyczne manifesty i projekty, które spełniały oczekiwania władz - dom Narkomfilmu w Moskwie (projekt Ginzburga i Milinisa), wreszcie kulminacyjny konkurs na projekt Pałacu Rad (1932) i zwycięstwo grupy architektów, którzy w pokonanym polu pozostawili Le Corbusiera i konstruktywistów. Fakt ten sam Stalin określił jako zwycięstwo nad "międzynarodowym burżuazyjnym spiskiem formalistów". Od lat 30 - ych rozpoczęto przebudowę Moskwy oraz innych miast Rosji Radzieckiej w duchu monumentalnej i bezosobowej architektury (często niszcząc wiele zabytków, przede wszystkim sztuki sakralnej), która nie pozwala wskazać cech indywidualnych wielu rosyjskich miast. W stolicy powstały tzw. "wysotki" olbrzymie budynki, które górują nad Moskwą (uniwersytet na Leninowskich (d. Wróblich) Górach, budynek Ministerstwa Spraw Zagranicznych, siedziba radia i telewizji moskiewskiej), metro z setkami socrealistycznych posągów.
Architektura - od konstruktywizmu do socrealizmu
|
Wladimir Tatlin "Projekt pomnika III Międzynarodówki" |
|||
El Lissitzky "projekt Trybuny Lenina" |
|||
A.W.L. Wiesninowie "projekt Pałacu Pracy" |
|||
A.W.L. Wiesninowie "projekt budynku Prawdy" |
|||
Pałac Zjazdów w Moskwie
|
