Konstruktywiści w obliczu socjalizmu

1919 - 1920

Konstrukcja prezentowana jako połączenie różnych podsystemów: dwie spirale i cztery platońskie bryły, mieszczą salę zgromadzeń, centrum władzy wykonawczej i propagandy. Spirale miały symbolizować dialektykę marksistowską. Dadaiści w Berlinie ogłosili : "sztuka umarła, niech żyje nowa sztuka maszynowa Tatlina". Lenin (który miał uraz do dadaizmu jeszcze z czasów pobytu w Zurychu) i Trocki atakują projekt Tatlina, rozpoczyna się pierwszy okres niszczenia rosyjskiej awangardy przez bolszewików. Ten proces byłby doskonałym przykładem manipulacji - najpierw władze wspierają Tatlina w jego sporze z Malewiczem i Chagallem (w 1920 roku), aby następnie potępić projekt pomnika III Międzynarodówki, który był centralnym punktem obchodów 1 majowego święta w 1926 (na czele kolumny niesiono makietę projektu), równolegle Tatlin był pozbawiany stanowiska we Wchutemasie.  

1919

Natan Altman wykonał projekt scenograficzny obchodów rocznicy rewolucji w Piotrogrodzie, olbrzymia koncepcja architektoniczna miała zajmować Newski Prospekt oraz przyległe ulice - łączyła konstruktywistyczny rozmach  i podziw dla geometrycznych form z olbrzymimi hasłami propagandowymi - nigdy nie została zrealizowana.

1920

"Władza Rad plus elektryfikacja"  - stwierdzenie Lenina będące jednym z fundamentów rewolucji znalazło swoje odbicie w konstruktywizmie Tatlina, Gabo oraz twórcy "Trybuny Lenina" Lissitzky`ego. Projekt zawierał wszystkie elementy charakterystyczne dla nowej ideologii oraz w mistrzowski sposób wykorzystywał osiągnięcia awangardy i możliwości technologiczne współczesnej inżynierii. Rozczarowany niechętnym przyjęciem swego projektu artysta wraz z grupą przyjaciół wyjechał do Niemiec, gdzie konstruktywiści rosyjscy stali się głównymi inspiratorami Bauhausu. 

1923

Projekt braci Wiesninów (Leonida, Aleksandra i Wiktora) zakładał wybudowanie olbrzymiego kompleksu, który byłby w stanie zaspokoić wszystkie potrzeby nowoczesnego, zurbanizowanego społeczeństwa. Olbrzymie tablice miały o 9.30 wzywać robotników na zebranie do hali mieszczącej 8000 osób, wszystko oplecione siecią anten radiowych i dodatkowo zainstalowanych armatek wodnych; biura administracji, sale wykładowe dla ponad 10000 słuchaczy, radiostacja propagandowa i olbrzymia stołówka dla kilku tysięcy osób, nadto muzeum ruchu robotniczego, biblioteki, obserwatorium astronomiczne i instytut meteorologii. 

1924

Kolejny projekt braci Wiesninów, który nie został zrealizowany - budynek leningradzkiego oddziału "Prawdy" miał pełnić rolę centrum informacji, obok redakcji gazety umieszczono w nim rozgłośnię radiową z gigantycznymi głośnikami, tablice świetlne z najnowszymi informacjami, zegar elektroniczny, a nawet olbrzymie reflektory, które miały wyświetlać slogany propagandowe. 

1928

Typowo futurystyczny projekt Grigorija Krutikowa - "miasto powietrzne" z czasów kiedy konstruktywiści wierząc naiwne w postęp i potęgę techniki tworzyli najbardziej fantastyczne wizje przyszłości - w tej przynajmniej realizacji widać wyraźnie wzajemne oddziaływanie wizji plastycznej przyszłość rosyjskiego konstruktywisty i niemieckich ekspresjonistów.

1930

W ciągu kilkunastu miesięcy 1928 i 29 roku konstruktywiści utracili wszelkie wpływy, stanowiska, katedry i o ile wcześniej przeczuwając zbliżający się koniec, nie udali się na emigracji, musieli porzucić awangardowe wizje i tak jak Ładowski projektować zuniformizowane, bezosobowe osiedla mieszkaniowe. 

1934

Kombinat metalurgiczny w Magnitogorsku - projekt zespołowy, anonimowa koncepcja architektury przemysłowej socrealizmu.

1961

Projekty architektoniczne konstruktywistów realizowały utopijne idee społeczne, niestety nie w dziedzinie formy. Sowieccy decydenci obdarzeni zostali bardzo konserwatywnym gustem, który wymusił na twórcach nijakość i sztampę zamiast funkcjonalność i fantazji. W ten sposób żaden z projektów powstałych w pierwszych latach po rewolucji nie został zrealizowany, przeważać zaczęły identyczne, ponure gmachy, które budowano jeszcze w epoce późnego Breżniewa.

 

Typowy przykład architektury pomnikowej - monument wdzięczności żołnierzom Armii Czerwonej w Budapeszcie - identyczne budowle (kolumna zwieńczona gwiazdą w centrum rozległego placu) stanęły od Berlina po Ułan Bator i Phenian. 

 

 

 

 

 

 

 

 

"Jesteśmy przeciwni takim przedrewolucyjnym typom budynków jak kamienica czynszowa, prywatna rezydencja, kluby dobrze urodzonych itp. - produktom przedrewolucyjnych warunków społecznych, technicznych i ekonomicznych, ciągle jeszcze służących jednak jako model dla obiektów wznoszonych obecnie w ZSRR; (...) zamiast tego proponujemy (...) nowe typy mieszkań komunalnych, nowe typy klubów, pałace pracy, nowe fabryki itd., które będą przewodnikami i kondensatorami socjalistycznej kultury."  - z manifestu grupy OSA z 1928 roku.

"Architekt leninowski nie jest lokajem estetyki i, w przeciwieństwie do swoich kolegów z Zachodu, nie jest obrońcą i stróżem interesów rządzących klas kapitalistycznych (...) Dla niego architektura nie jest bodźcem estetycznym, ale ostrą bronią w walce klas." - Hannes Meyer w manifeście z roku 1928 "ABC"