|
Konstruktywiści
w obliczu socjalizmu

1919 - 1920 |
Konstrukcja
prezentowana jako połączenie różnych podsystemów: dwie spirale i
cztery platońskie bryły, mieszczą salę zgromadzeń, centrum władzy
wykonawczej i propagandy. Spirale miały symbolizować dialektykę
marksistowską. Dadaiści w Berlinie ogłosili : "sztuka umarła,
niech żyje nowa sztuka maszynowa Tatlina".
Lenin (który miał uraz do dadaizmu jeszcze z czasów pobytu w Zurychu) i
Trocki atakują projekt Tatlina, rozpoczyna się pierwszy okres niszczenia
rosyjskiej awangardy przez bolszewików. Ten proces byłby doskonałym
przykładem manipulacji - najpierw władze wspierają Tatlina w jego
sporze z Malewiczem i Chagallem (w 1920 roku), aby następnie potępić
projekt pomnika III Międzynarodówki, który był centralnym punktem
obchodów 1 majowego święta w 1926 (na czele kolumny niesiono makietę
projektu), równolegle Tatlin był pozbawiany stanowiska we Wchutemasie. |

1919 |
Natan Altman
wykonał projekt scenograficzny obchodów rocznicy rewolucji w
Piotrogrodzie, olbrzymia koncepcja architektoniczna miała zajmować
Newski Prospekt oraz przyległe ulice - łączyła konstruktywistyczny
rozmach i podziw dla geometrycznych form z olbrzymimi hasłami
propagandowymi - nigdy nie została zrealizowana. |

1920 |
"Władza
Rad plus elektryfikacja" - stwierdzenie Lenina będące jednym
z fundamentów rewolucji znalazło swoje odbicie w konstruktywizmie
Tatlina, Gabo oraz twórcy "Trybuny Lenina" Lissitzky`ego.
Projekt zawierał wszystkie elementy charakterystyczne dla nowej ideologii
oraz w mistrzowski sposób wykorzystywał osiągnięcia awangardy i możliwości
technologiczne współczesnej inżynierii. Rozczarowany niechętnym przyjęciem
swego projektu artysta wraz z grupą przyjaciół wyjechał do Niemiec,
gdzie konstruktywiści rosyjscy stali się głównymi inspiratorami
Bauhausu. |

1923 |
Projekt
braci Wiesninów (Leonida, Aleksandra i Wiktora) zakładał wybudowanie
olbrzymiego kompleksu, który byłby w stanie zaspokoić wszystkie
potrzeby nowoczesnego, zurbanizowanego społeczeństwa. Olbrzymie tablice
miały o 9.30 wzywać robotników na zebranie do hali mieszczącej 8000 osób,
wszystko oplecione siecią anten radiowych i dodatkowo zainstalowanych
armatek wodnych; biura administracji, sale wykładowe dla ponad 10000 słuchaczy,
radiostacja propagandowa i olbrzymia stołówka dla kilku tysięcy osób,
nadto muzeum ruchu robotniczego, biblioteki, obserwatorium astronomiczne i
instytut meteorologii. |

1924 |
Kolejny
projekt braci Wiesninów, który nie został zrealizowany - budynek
leningradzkiego oddziału "Prawdy" miał pełnić rolę centrum
informacji, obok redakcji gazety umieszczono w nim rozgłośnię radiową
z gigantycznymi głośnikami, tablice świetlne z najnowszymi
informacjami, zegar elektroniczny, a nawet olbrzymie reflektory, które
miały wyświetlać slogany propagandowe. |

1928 |
Typowo
futurystyczny projekt Grigorija Krutikowa - "miasto powietrzne"
z czasów kiedy konstruktywiści wierząc naiwne w postęp i potęgę
techniki tworzyli najbardziej fantastyczne wizje przyszłości - w tej
przynajmniej realizacji widać wyraźnie wzajemne oddziaływanie wizji
plastycznej przyszłość rosyjskiego konstruktywisty i niemieckich
ekspresjonistów. |

1930 |
W
ciągu kilkunastu miesięcy 1928 i 29 roku konstruktywiści utracili
wszelkie wpływy, stanowiska, katedry i o ile wcześniej przeczuwając
zbliżający się koniec, nie udali się na emigracji, musieli porzucić
awangardowe wizje i tak jak Ładowski projektować zuniformizowane,
bezosobowe osiedla mieszkaniowe. |

1934 |
Kombinat
metalurgiczny w Magnitogorsku - projekt zespołowy, anonimowa koncepcja
architektury przemysłowej socrealizmu. |

1961 |
Projekty
architektoniczne konstruktywistów realizowały utopijne idee społeczne,
niestety nie w dziedzinie formy. Sowieccy decydenci obdarzeni zostali
bardzo konserwatywnym gustem, który wymusił na twórcach nijakość i
sztampę zamiast funkcjonalność i fantazji. W ten sposób żaden z
projektów powstałych w pierwszych latach po rewolucji nie został
zrealizowany, przeważać zaczęły identyczne, ponure gmachy, które
budowano jeszcze w epoce późnego Breżniewa. |

|
Typowy
przykład architektury pomnikowej - monument wdzięczności żołnierzom
Armii Czerwonej w Budapeszcie - identyczne budowle (kolumna zwieńczona
gwiazdą w centrum rozległego placu) stanęły od Berlina po Ułan Bator
i Phenian.
|
|
"Jesteśmy
przeciwni takim przedrewolucyjnym typom budynków jak kamienica czynszowa,
prywatna rezydencja, kluby dobrze urodzonych itp. - produktom
przedrewolucyjnych warunków społecznych, technicznych i ekonomicznych,
ciągle jeszcze służących jednak jako model dla obiektów wznoszonych
obecnie w ZSRR; (...) zamiast tego proponujemy (...) nowe typy mieszkań
komunalnych, nowe typy klubów, pałace pracy, nowe fabryki itd., które będą
przewodnikami i kondensatorami socjalistycznej kultury." - z
manifestu grupy OSA z 1928 roku.
"Architekt
leninowski nie jest lokajem estetyki i, w przeciwieństwie do swoich kolegów
z Zachodu, nie jest obrońcą i stróżem interesów rządzących klas
kapitalistycznych (...) Dla niego architektura nie jest bodźcem
estetycznym, ale ostrą bronią w walce klas." - Hannes
Meyer w manifeście z roku 1928 "ABC"
|