"Lenin, Gorki i Krupska grają w szachy"

Maksym Gorki - pomysłodawca idei socrealizmu w trakcie gry w "najbardziej demokratyczną z gier" z Włodzimierzem I. Leninem , Nadieżda Krupska tylko obserwuje. W tym okresie powstał projekt rezolucji "O kulturze proletariackiej" :

1. W Radzieckiej Republice Robotniczo - Chłopskiej ujęcie całej pracy oświatowej, zarówno w dziedzinie oświaty politycznej w ogóle, jak i specjalnie w dziedzinie sztuki, powinno być przeniknięte duchem walki masowej proletariatu o pomyślne zrealizowanie celów jego dyktatury tzn. o obalenie burżuazji, o zniesienie klas, o zniesienie wszelkiego wyzysku człowieka przez człowieka.

2. Dlatego też proletariat, zarówno jeśli chodzi o jego awangardę — partię komunistyczną — jak i o całą masę członkowską wszelkich organizacji proletariackich w ogóle. powinien brać jak najbardziej czynny udział w całej pracy na odcinku oświaty ludowej i pracę tą kierować.

3. Całe doświadczenie historii nowoczesnej, a zwłaszcza trwająca z górą pół wieku od czasu wydania się Manifestu komunistycznego walka rewolucyjna proletariatu wszystkich krajów świata dowiodły niezbicie, że tylko światopogląd marksistowski wyraża prawidłowo interesy, punkt widzenia i kulturę rewolucyjnego proletariatu.

4. Marksizm zdobył światowo - historyczne znaczenie jako ideologia rewolucyjnego proletariatu dzięki teina, że bynajmniej nie odrzucić najcenniejszych zdobyczy epoki burżuazyjnej, lecz przeciwnie, przyswoił sobie i przetworzył wszystko co było wartościowe w trwającym ponad dwa tysiące lat rozwoju myśli i kultury ludzkiej. Tylko dalsza praca na tej zasadzie i w tym samym kierunku, czerpiąca natchnienie z praktycznego doświadczenia dyktatury proletariatu, jako ostatniej jego walki przeciwko wszelkiemu wyzyskowi może być uznana za rozwijanie prawdziwie pro1etariackiej kultury.

5. Stojąc nieugięcie na tym zasadniczym stanowisku Ogólnorosyjski Zjazd Proletkultu* w sposób najbardziej stanowczy odrzuca - jako teoretycznie błędne i praktycznie szkodliwe - wszelkie próby wymyślania swojej odrębnej kultury, zasklepiania się w swych odrębnych organizacjach, rozgraniczania dziedzin pracy Ludowego Komisariatu Oświaty i Proletkultu czy też ustanawiania "autonomii” Proletkultu w obrębie instytucji Ludowego Komisariatu Oświaty itp. Przeciwnie zjazd bezwzględnie zobowiązuje wszystkie organizacje Proletkultu by w pełni uważały się za organy pomocnicze sieci instytucyj Ludowego Komisariatu Oświaty i żeby pod ogólnym kierownictwem Władzy Radzieckiej (w szczególności Ludowego Komisariatu Oświaty) i Komunistycznej Partii Rosji realizowały swe zadania jako część zadań dyktatury proletariatu.

2 marca 1923

cyt. W.I. Lenin, Dzieła wszystkie,t.33. 

*Proletkult - Zjednoczenie Proletariackich Organizacji Kulturalno - Oświatowych

Henryk Gaworski

WIEK LENINA

Wieku Lenina,/ wieku Stalina,/ Marksa,/ Engelsa./ posiałeś zboże/ w piaskach pustyni/ i pracę w wierszach.

Wieku, coś rozbłysł/ w salwach "Aurory"/ do szturmu idąc -/ wyprostowałeś/ plecy historii/ smagane krzywdą.

Przeszedłeś, wieku,/ przez trud krokami/ lat niezawisłych./ Rosłeś krwią ludzką/ i potem zlany,/ rosłeś jak przyszłość.

Rosłeś hutami Magnitogorska/ mostami Moskwy./ po syberyjskich spieszyłeś wiorstach/ w chłodzie i trosce.

Mówiłeś ludziom/ Lenina słowa/ mądre i proste,/ żeby na nowych, niełatwych drogach/ czyn ludziom sprostał.

By progi szczęścia/ rosły ze stali/ jak wola ludzka/ na próchnie wieków,/ które podpalił/ grom rewolucji.

H.Gaworski, Przed nami życie, Warszawa, 1951.